PERSEKITARAN ANTARABANGSA UNDANG-UNDANG HARTA INTELEK

Malaysia adalah ahli kepada WIPO (The World Intelectual Propety Organization) iaitu badan yang mentadbir hal ehwal harta intelek di peringkat antarabangsa. Sebagai ahli Malaysia turut menandatangani dua konvensyen utama iaitu: Konvensyen Paris dan Konvensyen Berne. Malaysia juga adalah penandatangan bagi perjanjian TRIPs (Trade Related Aspects of Intelectual Property Rights) sebagai ahli kepada WTO (World Trade Organization).

WIPO

WIPO telah ditubuhkan melalui konvensyen pada 14 Julai 1967 dan mula berkuatkuasa pada tahun 1970. Objektif utama penubuhan adalah untuk mempromosi perlindungan harta intelek diseluruha dunia melalui kerjasama dengan Negara-negara dan bersatu dengan mana-mana pertubuhan yang bersesuaian.

WIPO merupakan salah satu daripada 16 agensi khusus Pertubuhan Bangsa bangsa Bersatu. WIPO adalah pertubuhan antarabangsa khusus semenjak tahun 1974 untuk mempromosi penciptaan, penggunaan dan perlindungan hasil karya-karya dari minda manusia. Ia dapat membantu serta menentukan agar hak-hak perekacipta dan pemilik harta intelek diberikan perlindungan di seluruh dunia dan pencipta adalah diberi pengiktirafan serta ganjaran diatas keaslian karya-karya mereka. Malaysia telah menjadi ahli kepada WIPO pada 1 Januari 1989.

Pada 1 Januari 1989 , WIPO memasuki perjanjian kerjasama dengan WTO yang memperuntukkan kerjasama dalam tiga perkara:

i. Berkaitan dengan pemberitahuan sesuatu peruntukan undang-undang, kemudahan mendapatkan salinanperuntukan undang-undang dan terjemahan kepada undang-undang dan peraturan tempatan sesebuah Negara.

ii. Pelaksanaan prosedur untuk perlindungan lambang kebangsaan sesebuah Negara

iii. Kerjasama teknikal

Konvensyen Paris 1883

Konvensyen Paris bermula pada 20 Mac 1883 dan telah diwujudkan bagi memperuntukkan standard perlindungan bagi harta industri yang merangkumi paten, cap dagangan dan reka bentuk perindustrian. Malaysia telah menjadi ahli kepada konvensyen ini pada 1 Januari 1989.

Konvensyen ini telah disemak beberapa kali antaranya di Brussels pada 14 Disember 1900, di Washington pada Jun 1911, di The hague pada 6 November 1925, di London pada 2 Jun 1934, di Lisbon pada 31 Oktober 1958 dan di Stockholm pada 14 Julai 1967.

Terdapat tiga prinsip utama dalam Konvensyen Paris:

i. Layanan Nasional – semua Negara anggota perlu memberi layanan nasional antara satu sama lain dan melarang layanan tidak adilterhadap hak harta intelek sesame Negara anggota.

ii. Hak Keutamaan – harta intelek yang didaftar akan diberi keutamaan di Negara anggota.

iii. Standard Minimum – menetapkan standard minimum berkenaan perlindungan harta intelek yang perlu dipatuhi Negara anggota dan perlu menyerapkannya di dalam perundangan tempatan masing-masing.

Konvensyen Berne 1886

Konvensyen Berne memperuntukkan standard perlindungan bagi hakcipta yang merangkumi karya-karya seni seperti novel, cerpen, puisi, persembahan, nyanyian, opera, lukisan, ukiran dan karya-karya senibina telah dimeterai pada 9 September 1886. Malaysia telah menjadi ahli pada 1 Oktober 1990.

Prinsip asas Konvensyen Berne ialah:

i. Layanan Nasional – hak sama rata seseorang pencipta bagi mendapatkan perlindungan karya di ssebuah Negara anggota lain seolah-olah pencipta itu adalah warganegara atau pemastautin di Negara tersebut.

ii. Pengecualian Formaliti – mengecualikan Negara-negara anggota daripada formality perlindungan hakcipta samada melalui pendaftaran atau notis hak cipta.

iii. Tempoh Perlindungan minimum - tempoh perlindungan hakcipta adalah sepanjang hayat pencipta dan 50 tahun dari tarikh kematiannya.

iv. Hak Ekslusif Minimum – Negara-negara anggota mesti menyediakan perlindungan terhadap enam hak berikut: terjemahan, pengeluaran semula, persembahan kepada awam, penyesuaian, hak paternity dan hak intergrity.

TRIPs (Trade Related Aspects of Intelectual Property Rights) 1994

Pertubuhan Perdagangan Dunia (WTO) adalah satu-satunya organisasi antarabangsa yang mengawal selia peraturan perdagangan negara-negara di dunia. Matlamat utamanya adalah untuk membantu pengeluar barangan dan perkhidmatan serta pengeksport dan pengimport menjalankan perdagangan mereka secara teratur. Malaysia merupakan salah sebuah 146 negara pengasas WTO pada 1 Januari 1995. Sebagai ahli WTO, Malaysia juga telah menandatangani Perjanjian TRIPS.

Tujuan Perjanjian TRIPS adalah untuk memastikan agar standard perlindungan yang memadai wujud di kesemua negara yang menganggotainya. Perjanjian TRIPS meluaskan skop perlindungan konvensyen antarabangsa yang terdahulu dengan meletakkan standard minimum perlindungan hak harta intelek di dalam semua bidang harta intelek yang perlu dipatuhi oleh kesemua negara anggota WTO.

Ia merangkumi lima isu utama:

i. Pemakaian prinsip asas GATT (The General Tariffs and Trade) dan juga perjanjian harta intelek antarabangsa yang relevan.

ii. Peruntukan hak-hak harta intelek yang mencukupi

iii. Peruntukan langkah-langkah penguatkuasaan yang berkesan di sesebuah Negara

iv. Penyelesaian pertikaian multilateral di kalangan Negara anggota WTO

v. Perjanjian khusus tentang peraturan-peraturan peralihan bagi memastikan penyertaan dalam sistem baru

Bidang utama yang terdapat dalam Perjanjian ini adalah Paten dan perlindungan varieti tumbuhan; Hakcipta dan hak-hak yang berkaitan termasuk perlindungan program komputer; Maklumat rahsia termasuk rahsia perniagaan dan data ujian; Cap Dagangan termasuk cap perkhidmatan; Petunjuk Geografi termasuk “appellations of origin”; Reka Bentuk Perindustrian dan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu.

Satu lagi peruntukan utama Perjanjian TRIPS adalah berkenaan prosedur dan remedi di bawah perundangan domestik bagi memastikan keberkesanan penguatkuasaan harta intelek. Peruntukan-peruntukan ini memperuntukan bahawa prosedur tindakan sivil dan pentadbiran serta remedi dan prosedur berkenaan jenayah serta penalty hendaklah diwujudkan di dalam perundangan atau institusi pentadbiran domestik selaras dengan prinsip am yang tertentu. Kewajipan untuk memastikan implementasi Perjanjian TRIPS dalam sesuatu tempoh peralihan yang tertentu, adalah terpakai kepada kesemua ahli.

Sebagai negara membangun, Malaysia telah diberikan tempoh 5 tahun untuk menepati peruntukan Perjanjian TRIPS iaitu sehingga 1 Januari 2000. Malaysia telah mewujudkan perundangan harta intelek yang menepati peruntukan Perjanjian TRIPS pada akhir tahun 2001. Antaranya Malaysia telah meggubal undang-undang baru seperti Akta Rekabentuk Susun Atur Litar Bersepadu dan meminda beberapa undang-undnag yang sedia ada seperti Akta Hak Cipta, Akta Paten, Akta Cap Dagangan, Akta Kastam dan Akta Perihal Dagangan.

Triti Kerjasama Paten (Patent CooperationTreaty 1970) - (PCT)

Malaysia telah menganggotai PCT pada 16 Mei 2006 bagi memanfaatkan pemfailan paten melalui satu sistem permohonan paten antarabangsa. PCT yang telah berkuatkuasa di Malaysia mulai 16 Ogos 2006 merupakan suatu triti yang membolehkan permohonan bagi perlindungan paten di lebih daripada sebuah negara dibuat melalui satu permohonan/saluran sahaja.

Perjanjian Nice (Nice Agreement Concerning the International Classification of Goods and Services for the Purposes of the Registration of Marks 1957)

Perjanjian Nice adalah perjanjian antarabangsa yang berkaitan dengan Klasifikasi Barangan dan Perkhidmatan Antarabangsa (International Classification of Goods and Services). Ia merupakan prosedur penyeragaman (harmonization) sistem klasifikasi barangan dan perkhidmatan bagi tujuan pendaftaran cap dagangan. Malaysia telah menyertai Perjanjian ini pada 28 Jun 2007 dan ianya berkuatkuasa pada 28 September 2007.

Perjanjian Vienna (Vienna Agreement Establishing an International Classification of the Figurative Elements of Marks 1973)

Perjanjian Vienna adalah perjanjian berkaitan dengan Klasifikasi Antarabangsa bagi elemen bergambar sesuatu cap dagangan. Malaysia telah menyertai Perjanjian ini pada 28 Jun 2007 yang berkuatkuasa 28 September 2007.