KE MANA HALA TUJU KESALAHAN JENAYAH SYARIAH?

Ke Mana Hala Tuju Kesalahan Jenayah Syariah? 

Oleh Dr Siti Zubaidah Ismail bhrencana@bh.com.my

SEJARAH membuktikan undang-undang kesalahan jenayah syariah adalah berasaskan objek undang-undang, iaitu pengaturan untuk orang Islam dan bukannya berasaskan kepada intipati undang-undang.

Dalam erti kata lain, ia tidak digubal mengikut kerangka perundangan jenayah Islam klasik. Apabila kuasa diberikan kepada negeri oleh Perlembagaan Persekutuan untuk membuat undang-undang dan penghukuman kesalahan dalam kalangan orang menganut agama Islam terhadap perintah agama, ia secara khusus meneruskan kesinambungan kuasa yang diberi kepada Sultan oleh pentadbir British untuk menghukum orang Islam yang melanggar hukum syarak.

Terma 'kesalahan yang dilakukan orang yang menganut agama Islam terhadap perintah agama', tidak bermaksud menerapkan kesalahan jenayah berdasarkan hukuman hudud, qisas dan taazir. Jauh sekali untuk memasukkan kesalahan jenayah yang sedia termaktub di bawah Kanun Keseksaan. Sebagai kesalahan terhadap perintah agama yang membabitkan penganut agama Islam sahaja, maka kesalahan itu bukan jenayah dalam erti kata sebenar, sebaliknya bersifat separa jenayah dan diperuntukkan hukuman sesuai dengan statusnya sebagai kesalahan separa jenayah seperti denda atau jika agak teruk boleh dipenjara atau sebatan.

Kuasa Sultan jatuh hukuman

Sebelum merdeka, pengkanunan kesalahan tertentu sudah dilakukan sedikit demi sedikit. Menerusi beberapa perjanjian antara Sultan dan pentadbir British seperti Perjanjian Pangkor 1874 dan Memorandum Raffles kepada Sultan Johor, pihak berkuasa tempatan diberi mandat mengurus hal ehwal agama dan adat Melayu.

Satu daripadanya ialah kuasa kepada Sultan menghukum orang yang melanggar perintah hukum syarak. Sebagai contoh di Perak, Perintah Dalam Majlis 1885, memperuntukkan peraturan mengenai solat Jumaat dan hukuman bagi zina dalam Perintah Dalam Majlis Nombor 1. Di Selangor, sembahyang Jumaat di masjid termaktub di bawah Peraturan Nombor 11 1894, manakala di Negeri Sembilan wujud satu undang-undang, iaitu Perintah 9 Ogos 1887 Bagi Peraturan Kehadiran Ke Masjid.

Di Kelantan, ada undang-undang seperti Notis Nombor 5 Kawalan Pelacuran di Kota Bharu 1916, Notis Larangan Judi Kepada Semua Warganegara 1917 dan Notis Larangan Penyalahgunaan Ayat al-Quran Dalam Persembahan Teater 1917. Antara 1906 hingga 1909, kebanyakan undang-undang di Negeri-Negeri Selat diikuti pemakaiannya Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dan di Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu di antara 1920-1933.

Sejak 1934, seluruh Tanah Melayu menggunakan undang-undang digunakan di Negeri-Negeri Selat. Pada waktu itu, Undang-Undang Kesalahan Orang Islam (Muhammedan (Offences) Law) diperkenalkan. Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan menggunakan Enakmen Undang-Undang Orang Islam, Bab 198, sebelum digantikan Enakmen (Kesalahan-Kesalahan) Orang Islam 1937. 

Di Negeri Sembilan, ini dikenali sebagai Arahan Majlis (Kesalahan-Kesalahan) Orang Islam 1938. Di Selangor pula dikenali sebagai Enakmen Kesalahan-Kesalahan Orang Islam 1938 dan di Perak pula diperkenalkan Undang-Undang Kesalahan Syarak 1939, kemudian digabungkan di bawah Enakmen Pentadbiran Hukum Syarak Selangor 1952, enakmen pertama diluluskan untuk mengatur pentadbiran hal ehwal orang Islam di Malaysia.

Perhatikan istilah Muslim Law, bukan Islamic Law yang digunakan. Di Terengganu wujudnya Enakmen Undang-Undang Pentadbiran Hukum Syarak 1955, Pahang pada 1956 dan seterusnya di Kelantan dengan wujudnya Enakmen Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu Kelantan 1966 mengkhususkan satu bahagian untuk peruntukan kesalahan.

Era 1980-an menyaksikan pelabelan 'syariah' apabila semua undang-undang hal ehwal agama Islam dinamakan sebagai undang-undang Islam atau syariah. Hukum Syarak ditukar kepada undang-undang syariah, kesalahan dalam kalangan orang Islam ditukar kepada undang-undang kesalahan jenayah syariah dan sebagainya.

Sehingga kini, pembuat undang-undang merangka lebih 40 pelanggaran terhadap suruhan agama seperti tidak solat Jumaat, tidak bayar zakat, yang berbentuk maksiat seperti khalwat, pelacuran dan seumpama dengannya dan yang berkaitan penghinaan terhadap akidah seperti ajaran salah dan murtad.

Kesahan kesalahan jenayah syariah juga pernah dicabar di Mahkamah Persekutuan, namun semuanya lulus ujian kesahan itu. 

Tingkat had hukuman 

Bagi menyelaraskan takat hukuman, Akta Mahkamah Syariah (Bidangkuasa Jenayah) 1965 digubal dan mengalami beberapa pindaan bagi meningkatkan had hukuman yang boleh dikenakan Mahkamah Syariah yang dahulu dikenali sebagai Muslim Court atau Mahkamah Kadi. Pindaan pada 1984 meningkatkan hukuman kepada maksimum RM5,000 denda, tiga tahun penjara dan enam kali sebatan.

Negeri mengambil masa lama meminda peruntukan hukuman lebih tinggi dalam enakmen kesalahan jenayah syariah. Selepas memahami sejarah serta sifat kesalahan jenayah syariah, amat wajar dipersoalkan ke mana hala tuju kesalahan jenayah syariah ini? Sejajar dengan polemik RUU 355, sayugia ditanya apakah peruntukan undang-undang sedia ada memadai? Apakah semua peruntukannya jelas dan memudahkan penguatkuasaannya? Tinjauan mendapati, ada banyak lagi ruang yang boleh ditambah baik khususnya bagi membolehkan kesalahan itu mudah penguatkuasaannya.

Oleh kerana sifat kesalahan syariah separa jenayah, maka pemulihan iman dan pemantapan akhlak mungkin sesuai diterapkan sebahagian hukuman mendidik masyarakat agar lebih patuh kepada hukum syarak, berbanding peningkatan tempoh pemenjaraan sehingga 30 tahun atau denda sehingga RM100,000. Sifat ketaaziran kesalahan jenayah syariah memungkinkan ia dipinda ke arah lebih baik secara holistik.

Pensyarah Kanan, Jabatan Syariah dan Undang-Undang, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya.

Sumber: Berita Harian SABTU, 25 MAC 2017 

Selanjutnya di : http://www.bharian.com.my/node/263914