MEMAHAMI PASARAN KEWANGAN

PASARAN KEWANGAN

Peranan utama pasaran kewangan ialah memudahkan proses pemindahan dana daripada entity yang mempunyai lebihan dana kepada entity yang memerlukan dana. Dua pasaran yang utama ialah pasaran wang dan pasaran modal.

Urusniaga yang bersifat jangka pendek diniagakan di pasaran wang manakala instrument kewangan  yang bersifat jangka panjang diniagakan di pasaran modal. Secara amnya,setiap pasaran akan menjalankan urusniaga instrumen kewangan yang berlainan dari segi tempoh matang dan sandaran asetnya.

PASARAN WANG

Pasaran wang melibatkan penjualan dan pembelian sekuriti pinjaman jangka pendek iaitu kurang daripada satu tahun. Biasanya instrument kewangan ini mempunyai risiko mungkir yang rendah. Instrument-instrumen kewangan ini mudah ditebus balik dan nilainya tidak banyak berubah apabila ia sampai tempoh. Tambahan pula, kebanyakan asset ini tidak memerlukan sandaran disebabkan risiko mungkirnya rendah. Antara sekuriti yang diniagakan dalam pasaran ini ialah:

Bil Perbendaharaan (treasury bill)

Instrument ini merupakan sekuriti jangka pendek yang diterbitkan oleh pihak kerajaan sesebuah Negara. Ia mempunyai tempoh matang antara tiga bulan hingga satu tahun. Kadar faedahnya tidak dinyatakan tetapi ia dijual pada kadar diskaun dan ditebus kembali pada nilai muka.

Kertas Perdagangan (commercial paper)

Ia adalah satu nota janji yang diterbitkan oleh syarikat berskala besar yang mempunyai rekod dan kredit yang teguh. Tempoh matang bagi instrument ini ialah antara 27 hari hingga enam bulan, dan ia dijual pada nilai diskaun dan ditebus kembali pada nilai muka. 

Penerimaan Jurubank (Banker’s acceptance)

Ia merupakan kemudahan yang disalurkan kepada pengusaha-pengusaha industry import dan eksport. Tujuannya adalah untuk memberikan jaminan urusan perniagaan di antara pembeli dan penjual oleh pihak bank yang dilantik oleh pembeli.

PASARAN MODAL

Pasaran modal merupakan pasaran yang melibatkan penjualan dan embelian sekuriti jangka panjang. Hayat sekuriti ialah melebihi satu tahun. Sekuriti jenis ini mempunyai risiko mungkir yang tinggi kerana tempoh matangnya adalah lama. Dari segi pulangan pula, pemegang-pemegang sekuriti jenis ini menerima faedah atau dividen ke atas sekuriti yang dipegang oleh mereka. Antara sekuriti yang diniagakan di dalam pasaran ini ialah:

Bon

Bon merupakan sejenis perjanjian jangka panjang diantara penerbit bon dan pembeli bon. Penerbit bon berjanji untuk membayar faedah dalam tempoh yang ditetapkan dan nilai principal bon tersebut pada tarikh matang pemegangangannya. Sekuriti ini juga dikenali sebagai sekuriti berpendapatan tetap, yang mana pembayaran faedah kepada pemegang bon adalah tetap sepanjang tempoh pemegangangnya.

Secara amnya, pelaburan bon adalah sama seperti simpanan tetap (fixed deposit) kerana penyimpan akan menerima faedah yang sama untuk jangka masa yang telah ditetapkan. Bagaimanapun, bon boleh dipindahmilik walaupun belum mencapai tempoh matang tetapi simpanan tetap memerlukan tamat tempoh matang untuk membuat pelaburan semula.

Saham Biasa

Saham biasa merupakan elemen di bawah bahagian ekuiti di dalam kunci kira-kira. Ekuiti merupakan milikan kepentingan seseorang di dalam sesuatu syarikat. Pemegang-pemegang saham biasa merupakan pemilik syarikat yang mana mereka ini diberi kuasa mengundi dan mempengaruhi ahli lembaga pengarah syarikat. Keuntungan pemegang saham dibayar melalui dividend an nilainya akan berubah-ubah berdasarkan kedudukan kewangan syarikat. Apabila seseorang itu menjual sahamnya, maka haknya pemegang saham akan tamat. 

Saham Keutamaan

Saham keutamaan ialah kacukan antara saham biasa dan bon. Ia adalah kepentingan yang dimiliki oleh seseorang didalam syarikat dan keuntungannya dibayar dalam bentuk dividen (sama seperti saham biasa). Akan tetapi pemegang saham keutamaan tidak ada hak untuk mengundi dan kadar bayaran dividen mereka pula adalah tetap. Apa yang menjadi keutamaan ialah mengenai pembayaran dividen. Pemegang saham keutamaan akan dibayar terlebih dahulu dari saham biasa. Jika pada tahun tersebut tidak boleh dibayar (syarikat rugi), dividen kepada pemegang saham keutamaan akan dikira sebagai hutang dan perlu dibayar apabila syarikat mendapat keuntungan tetapi bagi saham biasa tidak perlu dibayar.

JENIS-JENIS PASARAN

Pasaran asset fizikal/ asset kewangan

Ia melibatkan asset yang mempunyai bentuk fizikal seperti tanah, bangunan, kenderaan, mesin dan sebagainya. Pasaran asset kewangan pula melibatkan asset kewangan seperti saham, bon, nota perjanjian dan sebagainya.

Pasaran Semerta

Ia merupakan pasaran yang menjual atau membeli instrument kewangan, dan masa penghantaran atau penerimaan berlaku dalam masa yang singkat (dua atau tiga hari sahaja).

Pasaran Hadapan

Penghantaran bagi asset yang diurusniagakan dibuat pada masa hadapan, iaitu pada satu tarikh tertentu seperti enam bulan atau satu tahun.

Pasaran Gadai Janji

Ia melibatkan pinjaman yang membolehkan pemberi pinjaman mempunyai hak tuntutan atau simpanan ke atas harta yang dicagarkan sekiranya bayaran pinjaman gagal dijelaskan.

Pasaran Primer Dan Sekunder

Pasaran primer atau pasaran utama merupakan pasaran yang melibatkan penjualan dan pembelian saham baru oleh syarikat untuk mendapatkan dana. Pasaran sekunder pula merupakan pasaran peringkat kedua yang melibatkan penjualan dan pembelian sekuriti yang telah diterbitkan sebelum ini.

Ini bermakna langganan pertama yang dibuat oleh pelabur berlaku dalam pasaran primer, manakala urusan jual beli seterusnya dilakukan dalam pasaran sekunder. Kebanyakan bursa saham merupakan pasaran sekunder.

BENTUK PEMINDAHAN DANA

Terdapat tiga jenis pemindahan dana daripada pihak penyimpan kepada pihak yang memerlukan dana iaitu: pemindahan dana secara langsung, pemindahan dana melalui firma pelaburan, pemindahan dana melalui institusi pertengahan

Pemindahan Dana Secara Langsung

Pemindahan dana ini tidak melibatkan pihak perantara. Pemberi pinjaman berinteraksi secara terus dengan pihak peminjam. Pemindahan secara langsung ini dapat menjimatkan kos dari segi yuran atau caj, iaitu tidak ada bayaran lain yang perlu dikeluarkan oleh peminjam dan pemberi pinjaman. Meskipun begitu kaedah ini mempunyai banyak kelemahan seperti melibatkan kos pencarian,pemantauan pinjaman, risiko mungkir yang tinggi dan kos tindakan undang-undang yang akan ditanggung oleh pemebri pinjaman.

Pemindahan Dana Melalui Firma Pelaburan

Pemindahan dana ini menggunakan pihak pengantara, seperti bank saudagar, dalam membantu penerbitan sekuriti sesebuah syarikat. Syarikat yang menerbitkan sekuriti tersebut akan menjualnya kepada bank saudagar. Bank saudagar akan menjualnya kepada pelabur. Risiko kebolehpasaran akan ditanggung oleh abnk saudagar tersebut.

Pemindahan Dana Melalui Institusi Pertengahan

Secara amnya, pemindahan dana ini  melibatkan institusi pertengahan atau perantara dalam menyalurkan unit  yang mempunyai lebihan dana dengan unit yang memerlukan dana. Institusi ini akan mendapatkan dana daripada unit yang mempunyai lebihan dana sebagai simpanan di dalam institusi tersebut. Penyimpan akan diberikan sekuriti atau jaminan ke atas simpanan mereka oleh institusi tersebut. Hasil daripada kutipan atau simpanan dana tersebut, institusi ini akan membeli dan memegang sekuriti syarikat-syarikat yang mereka jangkakan mampu untuk memperoleh keuntungan. Perantara kewangan atau institusi pertengahan ini terdiri daripada bank perdagangan, bank saudagar, syarikat insurans, syarikat kewanagn dan institusi pelaburan lain.