BIDANG KUASA DAN INSTITUSI PETADBIRAN PUSAKA

BIDANGKUASA PENTADBIRAN PUSAKA

Bidang kuasa pentadbiran dan pembahagian Harta Pusaka di Malaysia adalah bidang kuasa Kerajaan Persekutuan (Perlembagaan persekutuan Perkara 4(e)(1) Senarai 1 Jadual Kesembilan). Ini bermakna kuasa perundangan harta pusaka tidak kira yang berwasiat atau tidak berwasiat terletak kepada Kerajaan Persekutuan.

Undang-undang yang telah digubal berkait dengan harta pusaka ialah Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955, Akta Probet dan Pentadbiran 1959 dan Akta Perbadanan Amanah Raya 1995.

Perkara 1, Senarai 2 Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan Hukum Syarak dan undang-undang diri dan keluarga bagi orang Islam termasuk hukum syarak berhubung dengan mewarisi harta berwasiat dan tidak berwasiat adalah terletak di bawah sebarai negeri.

Peruntukan ini sebenarnya terhad kepada penentuan dari segi bahagian-bahagian waris mengikut faraid, kesahihan wasiat serta hibah, nasab, tuntutan harta sepencarian dan sebagainya yang berkaitan dengan undang-undang diri simati yang Islam.

Dalam kes Jumaaton & Raja Delila v Raja Hizaruddin [1998] 6 MLJ 556, Pengerusi panel hakim Mahkamah Rayuan Syariah Wilayah Persekutuan menyatakan bahawa mahkamah Syariah tiada berbidang kuasa mengenai probet dan pentadbiran pusaka kerana ia terletak di bawah bidang kuasa Mahkamah Sivil.

Sebelum ini dalam kes Mohamed Habibullah bin Mahmood v Faridah binti Dato’ Talib [1992] 2 MLJ 793, Mahkamah Agung telah mengiktiraf mentadbir pusaka diletakkan di bawah Senarai Kuasa Perundangan Persekutuan (Senarai 1 Jadual Kesembilan, Perlembagaan Persekutuan) dan tidak dikecualikan bagi orang Islam. Antara alasan penghakiman dalam kes ini adalah sebagaimana berikut:

“Sungguhpun Senarai 2, Jadual Kesembilan itu menyebut mengenai Hukum Syarak berhubung dengan mewaris harta berwasiat dan tak berwasiat’ dan ‘pembahagian harta’, apabila rujukan dibuat kepada Senarai 1, Senarai Persekutuan, Jadual Kesembilan itu, ini tidak termasuk probet dan surat mentadbir pusaka. Perkara (e), Perenggan (i) dalam Senarai Persekutuan itu menyebut bahawa Parlimen boleh membuat undang-undang antara lain mengenai ‘perwarisan harta berwasiat dan tidak berwasiat, probet dan surat mentadbir pusaka’. Kemudian dalam Bahagian (ii), Perkara (a) itu disebut ‘Perkara yang tersebut dalam Perenggan (1) tidak termasuk undang-undang diri orang-orang Islam berhubung dengan ‘pemberian atau perwarisan harta berwasiat dan tidak berwasiat’. Ini bermakna undang-undang mengenai ‘probet dan surat mentadbir harta’ dimasukkan dalam Senarai Persekutuan dan bukan ‘Senarai Negeri’ dan oleh kerana itu Badan Perundangan Negeri dan Mahkamah Syariah tidak mempunyai kuasa atau bidang kuasa dalam perkara ‘probet dan surat mentadbir harta’ itu. Inilah sebab undang-undang mengenai ‘probet dan surat mentadbir’ bagi semua orang di Malaysia terdapat dalam Akta Probet dan Pentadbiran 1959.”

Seksyen 12(7) Akta Pusaka Kecil (Pembahagian ) 1955 (Akta 98) memperuntukkan bahawa pembahagian harta pusaka si mati hendaklah mengikut undang-undang terpakai kepadanya. Ini bermakna bagi orang Islam, pembahagian hartanya hendaklah mengikut Hukum Faraid.

Seksyen 12(7):

“Pemungut hendaklah menentukan, dalam apa cara yang paling sesuai, undang-undang yang terpakai kepada penurunan harta pusaka si mati, dan hendaklah memutuskan siapa mengikut undang-undang itu adalah benefisiari-benefisiari dan kadar syer dan kepentingan masing-masing”.

Di samping itu, sekiranya terdapat apa-apa persoalan berkaitan dengan hukum syarak, termasuk Hukum Faraid atau apa-apa perkara yang berkaitan dengannya seperti penentuan nasab, sah taraf anak, pengesahan wasiat, hibah dan sebagainya, pegawai yang membicarakan harta pusaka tersebut bolehlah merujuk kepada pihak berkuasa agama di negeri masing-masing seperti diperuntukkan dalam seksyen 19(1) (a) Akta:

“Jika soalan itu berkaitan dengan undang-undang Islam atau adat Melayu atau undang-undang anak watan atau adat Sabah atau Sarawak, merujuk perkara itu untuk mendapat keputusannya kepada pihak berkuasa negeri (Ruler of the state) di mana daerahnya terletak atau kepada mana-mana orang lain atau kumpulan orang sebagaimana yang diarahkan oleh Raja itu”

 INSTITUSI YANG MENGENDALIKAN HARTA PUSAKA

1. Amanah Raya Berhad

Mengendalikan harta si mati yang hanya meninggalkan harta alih sahaja dan nilainya tidak melebihi RM 600,000 berpandukan kepada Akta Perbadanan Amanah Raya Berhad (Akta 532). Contohnya: sekiranya si mati hanya meninggalkan wang simpanan di institusi kewangan (BSN, ASB, Tabung Haji, KWSP), kenderaan (kereta, motosikal), saham, dividen dan sebagainya.

2 Seksyen Pembahagian Pusaka/ Pejabat Tanah

Di peringkat negeri atau daerah dikenali sebagai Unit Pembahagian Pusaka, mengendalikan harta si mati yang meninggalkan harta tak alih (tanah) sahaja atau harta tak alih beserta dengan harta alih seperti duit simpanan di bank dan sebagainya dan nilainya tidak melebihi RM 2,000,000.00 dan tidak berwasiat mengikut Akta Wasiat 1959. Undang-undang berkuatkuasa ialah Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955 (Akta 98).

Contohnya: si mati meninggalkan 2 bidang tanah sahaja atau meninggalkan 2 bidang tanah dan duit simpanan di Lembaga Tabung Haji.

3 Mahkamah Tinggi

Mengendalikan harta si mati yang meninggalkan sama ada harta tak alih atau harta alih yang nilainya melebihi RM 2 juta atau berwasiat (bagi buka Islam) walaupun nilainya kurang daripada RM 2 juta. Mahkamah Tinggi juga mengendalikan kes-kes rayuan dibawah seksyen 29 Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955. Undang-undnag yang terpakai ialah Akta Probet dan Pentadbiran 1959 (akta 96).